Browsing by Author "Stokhof, H."

2018, Dissertation Samenvatting Dit proefschrift gaat over de uitdaging voor leerkrachten in het basisonderwijs om leervragen van leerlingen een plaats te geven in hun onderwijs. Leervragen betreffen vragen die leerlingen zelf stellen, voortkomend uit persoonlijke belangstelling of verwondering en gericht op het willen weten en begrijpen. Het gebruik van leervragen van leerlingen in het onderwijs kan een positieve bijdrage leveren aan het leren van leerlingen. Zelf leervragen stellen versterkt de intrinsieke motivatie van leerlingen en bevordert de ontwikkeling van een onderzoekende houding. Zelf leervragen onderzoeken, bevordert de ontwikkeling van cognitieve en metacognitieve vaardigheden en ondersteunt zelfgestuurde kennisconstructie. Ook aan het lesgeven van leerkrachten kan het positief bijdragen. Leerkrachten kunnen leervragen gebruiken om meer zicht te krijgen op de voorkennis van leerlingen, te begrijpen hoe leerlingen redeneren, om onderzoeksactiviteiten op te starten en de betekenis van de leerstof voor de leerlingen te versterken. Helaas blijken leervragen van leerlingen zeldzaam en blijven daardoor veel kansen voor het leren en lesgeven onbenut. Om dit te veranderen hebben leerkrachten een cruciale rol. Leerkrachten staan voor de uitdaging ruimte te bieden aan leervragen van leerlingen, terwijl zij ook de verantwoordelijkheid hebben leerstofdoelen te behalen. Leerkrachten hebben behoefte aan ondersteuning die hen in staat stelt “effectief vraaggestuurd onderwijs” te realiseren, gedefinieerd als onderwijs waarbij leerlingen eigen leervragen stellen en onderzoeken die bijdragen aan het leren van de beoogde leerstof. Dit proefschrift heeft als doel ondersteuning te ontwikkelen en te onderzoeken die leerkrachten helpt in de begeleiding van effectief vraaggestuurd onderwijs. De centrale vraag in het proefschrift is: Hoe kunnen leerkrachten ondersteund worden in de begeleiding van vraaggestuurd onderwijs? Omdat eerder onderzoek heeft aangetoond dat mindmapping zowel de vrijheid voor leervragen als de structuur voor het borgen van leerstofinhouden kan bieden, wordt onderzocht of en op welke wijze mindmappen een rol kan spelen bij de begeleiding van effectief vraaggestuurd onderwijs. De onderzoeksbenadering in dit proefschrift is ontwerponderzoek. De opbouw van de studies volgt de stadia van dit type onderzoek. Eerst worden in een valideringstudie de ontwerpprincipes voor de begeleiding van effectief vraaggestuurd onderwijs in de literatuur gezocht. Dan wordt in een ontwikkelstudie een praktische oplossing op basis van deze ontwerpprincipes ontwikkeld. Vervolgens onderzoekt een effectiviteitstudie de effecten van deze oplossing op de leeropbrengsten van de leerlingen. Tenslotte wordt in een implementatiestudie verkend of de ontwikkelde oplossing ook toepasbaar is voor een verscheidenheid aan leraren in verschillende basisscholen. Hoofdstuk 2 De valideringsstudie in hoofdstuk 2 heeft tot doel om de ontwerpprincipes te identificeren die nodig zijn om een praktische oplossing te ontwikkelen voor de begeleiding van effectief vraaggestuurd onderwijs. De volgende onderzoeksvraag werd gesteld in dit systematische kwalitatieve literatuuronderzoek: Welke ontwerpprincipes kunnen in de literatuur worden gevonden ten aanzien van de begeleiding van effectief vraaggestuurd onderwijs? Om de onderzoeksvraag te beantwoorden zijn 36 studies geselecteerd op basis van zowel onderzoeks- als verslagskenmerken. Alle studies waren wetenschappelijke empirische onderzoeken naar de begeleiding van leervragen in het basisonderwijs, gepubliceerd na 1990. De studies zijn geanalyseerd aan de hand van een matrix, die de drie fasen in het vraagproces (oproepen, formuleren en beantwoorden) verbindt met drie perspectieven op leerkrachtbegeleiding (leerkrachtkenmerken, instructieactiviteiten en de ondersteuning van het vraagproces) De resultaten tonen dat leerkrachten een verscheidenheid aan lesgevende strategieën combineren om leerlingen te begeleiden in de drie fasen van het vraagproces. Door de patronen in de leerkrachtbegeleiding te analyseren werden vier ontwerpprincipes geïdentificeerd: (1) creëer een ondersteunende klassencultuur door de waarde van elke vraag voor leren te benadrukken, (2) definieer een conceptuele focus voor de leervragen door het vaststellen van een kerncurriculum, (3) bevorder de gezamenlijke verantwoordelijkheid en samenwerking in de klas voor het verkennen en uitbreiden van het kerncurriculum, en (4) visualiseer de relatie van de leervragen en antwoorden met het kerncurriculum. Hoofdstuk 3 De ontwikkelstudie in hoofdstuk 3 had tot doel om zowel een praktische oplossing te ontwikkelen voor de begeleiding van vraaggestuurd onderwijs, als ook theoretisch inzicht te verwerven of en hoe deze oplossing leerkrachten zou kunnen ondersteunen. Gebaseerd op literatuur over het visualiseren van kennis in conceptmap en mindmaps is digitaal mindmappen in de praktische oplossing centraal gesteld. De onderzoeksvraag was: Wat is de relevantie, haalbaarheid en effectiviteit van digitaal mindmappen in een scenario voor de begeleiding van vraaggestuurd onderwijs? Om de onderzoeksvraag te beantwoorden is een meervoudige case studie uitgevoerd waarin een prototype van een scenario voor de begeleiding van vraaggestuurd onderwijs werd ontwikkeld, geïmplementeerd en geëvalueerd in meerdere rondes. Twaalf leerkrachten in negen klassen namen deel aan de ontwikkeling, uitvoering en evaluatie van dit scenario, waarin mindmappen een centrale rol speelde in vijf opeenvolgende fases van vraaggestuurd onderwijs: voorbereiding, introductie, vragen stellen, kennisbouwen en evaluatie. Video-opnames van klassenactiviteiten en interviews met de leraren waren de primaire data. De analyse richtte zich op de betrouwbaarheid van de structuur en op betrouwbaarheid van het proces. De betrouwbaarheid van de structuur werd geoperationaliseerd als de mate van naleving van activiteiten in de vijf fases en gelijke tijdsduur. De betrouwbaarheid van het proces was geoperationaliseerd als de relevantie, haalbaarheid en effectiviteit van het scenario voor de begeleiding van vraaggestuurd onderwijs, zoals dit werd ervaren door de leerkrachten. De resultaten tonen dat de leerkrachten de meeste activiteiten in de verschillende fases uitvoerden zoals beoogd. Tien leerkrachten gaven aan dat zij en hun leerlingen enthousiast waren over deze manier van werken in de klas, omdat het scenario relevant, haalbaar en effectief was voor de begeleiding van vraaggestuurd onderwijs. Twee leerkrachten waren positief over de eerste drie fases van het scenario, maar waren kritisch over de haalbaarheid en effectiviteit van mindmappen voor de fases van kennisbouwen en evaluatie. Deze twee leerkrachten vonden de effecten van de klassenmindmap op het gezamenlijk leren van leerlingen nog beperkt en zagen daarnaast dat sommige leerlingen moeite hadden met het tekenen van de eigen mindmaps. De resultaten tonen dat het scenario over het algemeen als een functionele ondersteuning werd ervaren in de vijf fases van de begeleiding van effectief vraaggestuurd onderwijs. Hoofdstuk 4 Het doel van de effectiviteitsstudie in hoofdstuk 4 was om te bepalen of in welke mate de leerlingen de leerstofdoelen behaalden door het stellen en beantwoorden van hun leervragen. De onderzoeksvraag was: In welke mate halen leerlingen leerstofdoelen, geoperationaliseerd als (1) het leren van het kerncurriculum, (2) het uitbreiden van kerncurriculum en (3) het verfijnen van de conceptuele structuur van hun kennis, als leerkrachten vraaggestuurd onderwijs begeleiden met behulp van een scenario ondersteund door mindmappen? De onderzoeksmethode bestond uit de vergelijking van voor- en nametingen van de betrokken leerlingen. De onderzoeksgroep bestond uit 276 leerlingen, tussen de 8 en 12 jaar oud, verdeeld over 10 klassen in twee basisscholen. In elke school werkten de leerkrachten en leerlingen zes weken aan een zelfgekozen onderwerp met het scenario. De expertmindmap van de leerkrachten werd aangehouden als de visualisatie van het kerncurriculum voor het onderwerp. Leerlingmindmaps, expertmindmap en klassenmindmap werden voor en na het leerarrangement verzameld als de primaire data. Om de resultaten van de mindmaptoets te valideren is voor en na het leerarrangement ook een multiple choice kennistoets afgenomen. Naast voor- en nametingen zijn tijdens de uitvoering van het scenario in de klassen video-opnames gemaakt en leerlingproducten zoals mindmaps en werkbladen verzameld. De analyse van de leerlingmindmaps richtte zich op overeenkomsten met en uitbreiding van het kerncurriculum en de kwaliteit van de conceptuele structuur. Correlaties van het aantal vragen en de focus van de vragen (op kerncurriculum of uitbreiding) met de leeropbrengsten in de mindmaps zijn berekend. Daarnaast zijn de correlaties tussen de ontwikkeling van de klassenmindmap en individuele leerlingmindmaps onderzocht. De vergelijking tussen voor- en nametingen toonde dat ongeveer 80% van alle leerlingmindmaps op drie manieren beter werden: er werden meer kernconcepten uit de expertmindmap gebruikt, het aantal uitbreidingen op de kernconcepten nam toe en de kwaliteit van de mindmapstructuur verbeterde. Ongeveer 7% van de mindmaps bleef min of meer hetzelfde en 15% van de mindmaps nam juist af in mate van overeenkomst met de expertmindmap, uitbreiding of kwaliteit van de structuur. Tegelijkertijd werd een significant matig positief effect geconstateerd in de multiple choice kennistoets. De analyse van de leervragen toonde geen correlatie met individuele leeruitkomsten, maar er was wel een significant effect op de ontwikkeling van de gezamenlijke klassenmindmap. Tevens had de ontwikkeling van de klassenmindmap een significant effect op het gebruik van kernconcepten en de kwaliteit van structuur in de leerlingmindmaps. Op basis van deze resultaten kon geconcludeerd worden dat het scenario een effectieve bijdrage levert aan het behalen van leerstofdoelen door een

To adopt or reject? Testing the robustness of a principle-based scenario for guiding effective student questioning.

Stokhof, H. ; De Vries, B ; Martens, M ; Bastiaens, Th

2018, Article / Letter to editor (Educational Design Research, vol. 2, iss. 1, (2018), pp. 1-23)Guiding student questioning to become effective for attaining curriculum objectives is a challenge for many teachers. In two previous studies a principle-based scenario was developed in two primary schools to enhance teacher guidance of effective student questioning. This study aims to determine to what extent the scenario for teacher guidance is robust and transferrable to other teachers in different primary school settings. To test its robustness, 15 trainers introduced the scenario in 23 primary schools to 103 teachers. After teachers completed a six-week trial, they indicated in a questionnaire if they were inclined to adopt, adapt, or reject the scenario for future use. Results show that approximately 80% of all teachers would like to adopt the scenario. About 55% of the teachers see opportunities to adapt the scenario to their needs. However, about 20% of the teachers feel not yet able to judge if and how to adapt, having completed only one trial. The conclusion is that most teachers, despite differences in age, gender, grade, experience and school contexts, are willing and able to guide effective student questioning with the help of the scenario. From a theoretical point of view, this study provides further insight in how successful implementation can supported by a principle-based design.

Vraaggestuurd samenwerken aan Samen Opleiden

Stokhof, H. ; Vries, E.J. de ; Derks, Martine

2018, Article / Letter to editor (Tijdschrift voor Lerarenopleiders, vol. 39, iss. 3, (2018), pp. 49-61)‘Samen in de school opleiden’ is een ingeburgerde praktijk in Nederlandse lerarenopleidingen. In het samenwerkingsverband Samen Opleiden in de regio Arnhem Nijmegen werken instituutsopleiders en schoolopleiders - samen met aanstaande leraren- aan opleiden, professionalisering én de pedagogisch-didactische schoolontwikkeling in opleidingsscholen. Dit vraagt van instituutsopleiders dat zij als ‘boundary crossers’ opereren op het snijvlak tussen de twee professionele werelden van opleidingsinstituut en opleidingsscholen. In deze nieuwe rol worden instituutsopleiders geacht samen met de schoolopleiders vraagarticulatie in het team rond ontwikkelthemas te begeleiden en hierin ruimte te bieden voor individuele ontwikkelvraagstukken van (aanstaande) leraren. Om Instituutsopleiders te ondersteunen in dit complexe begeleidingsproces van vraagarticulatie, is in 2016-2017 ‘het scenario voor de begeleiding van vraaggestuurd samenwerken’ geïntroduceerd als begeleidingsmethodiek. Flankerend onderzoek heeft verkend in welke mate werken met dit scenario ondersteuning biedt voor de rolopvatting en roluitvoer van instituutsopleiders als procesbegeleiders van vraagarticulatie in de opleidingsschool. De resultaten tonen dat het scenario een constructieve bijdrage kan leveren aan de procesbegeleiding van vraagarticulatie, en instituutsopleiders een referentiekader kan bieden om onderling de professionele dialoog over hun rol als boundary crossers aan te gaan.

Let’s focus on exploration: professional identity of international students as global teachers in a question-driven practicum

Stokhof, H. ; Fransen, P.

2017, Part of book or chapter of book (Professional Learning in the Work Place for Internation Students)

Eigen vragen in mindmaps

Stokhof, H. ; De Vries, B ; Bastiaens, Th ; Martens, R

2016, Article / Letter to editor (HAN-blad, (2016), pp. 18-21)

Intrinsieke motivatie en vraaggestuurd leren

Stokhof, H.

2014, Article / Letter to editor (HAN-blad, (2014), pp. 19-21)

Naar dynamisch en gestructureerd vraaggestuurd leren met digitaal mindmappen : Effecten op motivatie, dieper leren en leerstofbeheersing

Vlokhoven, H.A. van ; Stokhof, H. ; Sluijsmans, Dominique ; Peters, M.J.

2012, External research report Mindmapping is een manier om relaties tussen begrippen grafisch zichtbaar te maken. De maker van een mindmap tekent vanuit een centraal begrip vertakkingen waarop sleutelbegrippen staan. Ondergeschikte begrippen krijgen een plaats op de subtakken. Kleuren accentueren de samenhang tussen de begrippen op takken. Afbeeldingen verhelderen de betekenis van de begrippen. Mindmaps kunnen op papier of op de computer worden gemaakt. In het laatste geval spreken we van digitaal mindmappen (DMM). De waarde van digitaal mindmappen voor leren en motivatie van leerlingen en leerkrachten is nog onbekend. Dit onderzoek is gericht op het vaststellen van deze waarde door te kiezen voor een onderzoeksopzet waarbij effecten van papieren mindmapping worden vergeleken met effecten van DMM binnen een vraaggestuurd leerarrangement. De verwachting is dat DMM door flexibiliteit in gebruik, positieve effecten heeft op leerlingen in termen van motivatie, dieper leren en leerstofbeheersing.

DYNAMIND: Naar dynamisch en gestructureerd vraaggestuurd leren met digitaal mindmappen

Stokhof, H. ; Sluijsmans, Dominique ; Vlokhoven, H.A. van

2011, Article in monograph or in proceedings ()Werken met papieren mindmaps lijkt echter nog onvoldoende uit te nodigen tot het herzien en herschikken van conceptuele verbanden (Stokhof, De Vries 2009). Mindmapping via meer dynamische tools lijkt dit meer mogelijk te maken. In dit quasi-experimentele exploratieve onderzoek worden twee vragen onderzocht: - Wat zijn de effecten van digitaal mindmapping op de intrinsieke motivatie, de leerstrategie en leerstofbeheersing van leerlingen in vergelijking met papieren conceptmapping? De hypothese is dat digitale mindmaps functionaliteiten bieden die de kennisconstructie van de leerlingen dynamischer maken (Tergan, 2005; Novak & Cañas 2008) wat leidt tot een hogere motivatie, efficiëntere leerstrategie en grotere leeropbrengst bij leerlingen; - Op welke wijze ondersteunt digitaal mindmapping de leerkracht bij zijn of haar handelingsbereidheid, implementatiecompetentie en ontwerpcompetentie? De hypothese is dat digitaal mindmapping leerkrachten sterker ondersteunt bij het ontwerpen, begeleiden en monitoren van vraaggestuurd leren dan papieren mindmapping.

Naar meer gestructureerde vrijheid : Leerstofborging in vraaggestuurd leren

Vries, E.J. de ; Stokhof, H.

2009, External research report Onderzoeksverslag van een deel van de ‘Grote Reis naar meer Vraagsturing’ van een basisschool in het schooljaar 2007-2008. De school wilde haar onderwijs verschuiven van onderzoekend naar vraaggestuurd leren, maar had de zorg hoe de leerstof in deze vrijheid te borgen.

Browsing by Author "Stokhof, H."

Browse

All of HAN Publications